ม้าเจ๊ก เป็นชาวเซียงหยัง ( ซงหยง ) มณฑลหูเป่ย มีฉายาว่า อิ้งฉาว เป็นน้องชายของม้าเลี้ยง เป็นคนที่ขงเบ้งเข้าใจว่ามีความสามารถยอดเยี่ยมคนหนึ่งในโลก
แต่พระเจ้าเล่าปี่ไม่เห็นด้วย และเตือนขงเบ้งไว้ก่อนสิ้นพระชนม์ว่า “เราเห็นม้าเจ๊กนั้นเจรจาเกินรู้นัก จะใช้ราชการไปข้างหน้า ให้ท่านพิเคราะห์จงดี” ได้ออกศึกในบังคับบัญชาของขงเบ้งหลายครั้ง รวมทั้งศึกปราบเบ้งเฮกด้วย เป็นผู้ออกอุบายปิดใบปลิวโฆษณา ทำให้พระเจ้าโจยอยระแวงสงสัยสุมาอี้ว่าจะแย่งราชสมบัติจึงทรงปลดสุมาอี้ออกจากทุกตำแหน่ง ให้กลับไปอยู่บ้านเดิม
ภายหลังพระเจ้าโจยอยรู้ความจริง จึงตั้งสุมาอี้มารบขงเบ้งอีก ม้าเจ๊กรับอาสาป้องกันจุดยุทธศาสตร์ที่เกเต๋ง มณฑลกานซุ โดยคุยว่า “เสียแรงข้าพเจ้าเป็นทหาร เรียนวิชาการออกมากแต่น้อยจนใหญ่ ทำศึกมาช้านาน แต่ตำบลเกเต๋งเท่านี้รักษาไว้มิได้ ก็ตายเสียดีกว่าอยู่” แล้วม้าเจ๊กก็ทำหนังสือทานบนไว้ว่า ถ้าทำไม่ได้เหมือนปาก ให้ขงเบ้งประหารชีวิต
แต่แล้วม้าเจ๊กกลับถูกสุมาอี้ตีแตกพ่ายยับเยิน เพราะเอากองทัพไปตั้งไว้บนเขา สุมาอี้เข้าล้อมเขาปิดทางน้ำทหารไม่มีน้ำดื่ม ความปราชัยของม้าเจ๊กทำให้ขงเบ้งเกือบพินาศไปด้วย ต้องทำอุบายนั่งดีดกระจับปี่เล่นอยู่บนหอรบเมืองเสเสีย ลวงสุมาอี้จนต้องถอยทัพกลับไป ความจำเป็นบังคับให้ขงเบ้งต้องสั่งตัดศีรษะม้าเจ๊กด้วยน้ำตานองหน้า เมื่อเอาศีรษะตระเวนรอบเมืองฮันต๋งแล้ว ได้แต่งการศพอย่างดี และให้เงินทองแก่บุตรภรรยาม้าเจ๊กเป็นอันมากยิ่งกว่าเมื่อครั้งม้าเจ๊กมีชี วิตอย