อุยเอี๋ยน เป็นชาวเมืองอี๋หยัง ( งีหยง ) มณฑลเหอหนาน มีชื่อรองว่า อุ่นฉาง สูง 8 ฟุต ใบหน้าเหมือนลูกพุทรา ตาสุกใสดั่งดวงดาว มีนิสัยเย่อหยิ่งจองหองไม่ยอมเป็นเบี้ยล่างใคร ไม่ยอมเชื่อว่ามีใครดีกว่า รวมทั้งขงเบ้งด้วย ชำนาญในการรบเอาใจใส่ต่อทุกข์สุขของทหาร เมื่อเล่าปี่หนีโจโฉมาถึงเมืองซงหยง ชัวมอกับเตียวอุ๋นไม่ให้เข้าไปในเมือง อุยเอี๋ยนเป็นชาวบ้านอยู่ในเมืองซงหยงไม่พอใจ จึงเอาง้าวไล่ฟันทหารที่รักษาประตูเมือง แล้วเปิดประตูรับเล่าปี่เลยเกิดการต่อสู้รบกันอลวนทั้งเมือง เล่าปี่จำต้องหนีต่อไป และอุยเอี๋ยนก็อยู่เมืองซงหยงไม่ได้ ต้องหนีไปอาศัยอยู่กับฮันเหียน เจ้าเมืองเตียงสา ต่อมาเล่าปี่ยึดแคว้นเกงจิ๋วได้ ส่งทัพไปตีเมืองเตียงสา อุยเอี๋ยนถือโอกาสฆ่าฮันเหียนเสีย แล้วเข้าด้วยเล่าปี่ ขงเบ้งเห็นว่าอุยเอี๋ยนเป็นคนอกตัญญู ก็เสนอเล่าปี่ให้ฆ่าเสีย เล่าปี่ขอชีวิตไว้ก่อน อุยเอี๋ยนก็เกลียดขงเบ้งตั้งแต่นั้น ออกศึกภายใต้บังคับบัญชาของขงเบ้งหลายครั้ง รวมทั้งศึกปราบเบ้งเฮกในยุนนาน อุยเอี๋ยนมักแสดงตนว่ารู้ดีกว่าขงเบ้งเสมอ ขงเบ้งเสียดายฝีมือจึงไม่ฆ่า เมื่อขงเบ้งทำพิธีต่ออายุ อุยเอี๋ยนเป็นคนทำลายพิธี โดยเดินเข้าไปสะดุดโคมเสี่ยงทายดับ ด้วยเหตุนี้ก่อนที่ขงเบ้งจะตาย จึงวางแผนไว้ให้ม้าต้ายคอยสังหารอุยเอี๋ยนถ้าอุยเอี๋ยนคิดขบถ การณ์ก็สมจริง พอขงเบ้งตาย อุยเอี๋ยนก็เป็นขบถ คิดจะชิงศพขงเบ้งไปสวามิภักดิ์วุยก๊ก ม้าต้ายจึงฆ่าอุยเอี๋ยนตาย มียศทหารเป็น เจิงซีต้าเจียงจวิน ( จอมพลผู้พิชิตตะวันตก )