5.สรุปและอภิปราย
จากที่ศึกษาวิจัยมาทำให้ได้มุมมองใหม่ในวัฒนธรรมการใช้คนในวรรณกรรมสามก๊ก ทั้งในด้านภาวะผู้นำ การบริหารคน การพัฒนาศักยภาพบุคลากร รวมไปถึงการผูกใจคน ของซุนกวนซึ่งมีลักษณะที่โดดเด่นแตกต่างผู้นำคนอื่นๆอย่างเห็นได้ชัดซึ่ง เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้ง่อก๊กผ่านพ้นวิกฤตการณ์ต่างได้อย่างน่าชมเชยทั้ง ที่ในแง่ประสบการณ์ทางการเมืองและการทหารของของซุนกวนมีน้อยมากเมื่อเทียบ กับโจโฉและเล่าปี่
ทว่าภายใต้กรอบวัฒนธรรมการใช้คนของตระกูลซุนมีรูปแบบที่ชัดเจนเน้นความไว้ วางใจบุคลากรที่มีความซื่อสัตย์และมีความสามารถทำให้บุคลากรเหล่านี้แสดง ศักยภาพได้อย่างเต็มที่จนทำให้กองทัพง่อก๊กสามารถต้านทานแสนยานุภาพของกอง ทัพวุยก๊กในศึกเช็กเพ็กและกองทัพจ๊กก๊กในศึกอิเหลงทั้งที่ไพร่พลของกองทัพ ง่อก๊กมีจำนวนน้อยกว่า เกือบ 10 เท่า
ที่สำคัญการบริหารคนของซุนกวนมีจุดเด่นสองประการซึ่งแตกต่างกับผู้นำคนอื่นๆ ในสามก๊ก เรื่องแรกคือ การบริหารดังกล่าวมีความคล้ายคลึงกับการบริหารทรัพยากรมนุษย์ยุคใหม่โดย เฉพาะเรื่องการมอบอำนาจให้บุคลากรที่มีความสามารถมากกว่าตนไปบริหารงานใน ภารกิจใหญ่จนประสบความสำเร็จ สำหรับเรื่องที่สองคือการบริหารดังกล่าวเป็นโมเดลการสืบทอดธุรกิจเนื่องจาก ซุนกวนเป็นผู้สืบทอดอำนาจต่อจากซุนเซ็กผู้เป็นพี่ชาย แม้เขาจะไม่ได้เป็นผู้บุกเบิกแต่ก็เป็นผู้สืบทอดที่ยอดเยี่ยมเนื่องจากท้าย ที่สุดเขาสามารถสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิแห่งง่อก๊ก 1 ใน 3 อาณาจักรยุคสามก๊ก ความสำเร็จในระดับนี้น่าจะยืนยันความสำเร็จการใช้คนของซุนกวนได้เป็นอย่างดี
ทั้งหมดที่กล่าวมาน่าจะเป็นประโยชน์สำหรับผู้สนใจวรรณกรรมสามก๊กหรือผู้ที่ ต้องการนำวรรณกรรมดังกล่าวไปปรับใช้กับการบริหารทรัพยากรมนุษย์ซึ่งเชื่อว่า จะมีประโยชน์อย่างยิ่งในฐานะที่เป็นศาสตร์แห่งตะวันออก
จบสมบูรณ์